HUAPERDORJA

KREU IX

 

HUAPERDORJA

 

Neni 901

Me kontratën e huapërdorjes, njëra palë (huadhënësi) i jep palës tjetër (huamarrësit), pa kundërshpërblim, një send të caktuar që ta përdorë përkohësisht dhe kjo palë detyrohet ta kthejë atë send në afatin e caktuar në kontratë. Kur nuk është caktuar afat, me kërkesën e Palës që ka dhënë sendin.

 

Neni 902

Kontrata e huapërdorjes quhet e lidhur nga çasti që është dorëzuar sendi.

 

Neni 903

Huamarrësi detyrohet ta mbajë dhe ta ruajë sendin me përkujdesje. Ai nuk mund ta përdorë atë ndryshe nga përdorimi i caktuar në kontratë ose nga natyra e sendit. Huamarrësi nuk mund t’ia japë një të treti sendin për përdorim pa pëlqimin e huadhënësit.

Kur huamarrësi nuk përmbush detyrimet e lartpërmendura huadhënësi mund të kërkojë kthimin e menjëhershëm të sendit, përveç shpërblimit të dëmit.

 

Neni 904

Huamarrësi është përgjegjës për humbjen ose dëmtimin e sendit, përveç kur provon se humbja ose dëmtimi i sendit do të kishte ndodhur edhe në rast se do të ishte dhënë në huapërdorje.

 

Neni 905

Në qoftë se huamarrësi e përdor sendin ndryshe nga sa është caktuar në kontratë ose nga natyra e tij dhe për një kohë më të gjatë se sa duhej, përgjigjet për humbjen e ndodhur edhe nga rasti fator, përveç kur provon se sendi do të humbiste njëlloj, si të mos përdorej ndryshe, si të ishte kthyer në kohën e caktuar në kontratë.

 

Neni 906

Huamarrësi nuk mund të kërkojë pagimin e shpenzimeve që ka bërë për të përdorur sendin.

 

Neni 907

Në qoftë se gjatë afatit të caktuar, ose përpara se huamarrësi të ketë pushuar së përdoruri sendin sipas kontratës, huadhënësi ndodhet përpara një nevoje të ngutshme dhe të paparashikuar të sendit, ai mund të kërkojë zgjidhjen e kontratës dhe kthimin e menjëhershëm të sendit.

 

Neni 908

Në rast vdekjeje të huamarrësit, huadhënësi, edhe po të jetë caktuar një afat, mund të kërkojë nga trashëgimtarët kthimin e menjëhershëm të sendit.

Neni 909

Huamarrësi është i detyruar të bëjë me shpenzimet e tij ndreqjet e zakonshme të sendit të dhënë në huapërdorje, përveç kur në kontratë është parashikuar ndryshe, ndërsa ndreqjet e tjera bëhen nga huadhënësi.

 

Neni 910

Po qe se gjatë huapërdorjes huamarrësi është detyruar, për të ruajtur sendin, që të kryejë shpenzime të jashtëzakonshme, të nevojshme dhe të ngutshme dhe se për këto nuk ka patur mundësi të njoftonte huadhënësin, ky duhet t’ia paguajë huamarrësit.

 

Neni 911

Po qe se sendi i huapërdorur ka patur të meta të tilla që dëmtojnë atë që e përdor, huadhënësi detyrohet të shpërblejë dëmin sa kohë që, duke i ditur të metat e sendit, nuk ka njoftuar huamarrësin.

 

Neni 912

Kur mbaron afati i kontratës së huapërdorjes, ose kur kontrata zgjidhet para këtij afati, huamarrësi është i detyruar t’i kthejë huadhënësit sendin po në atë gjendje në të cilën e mori me ndryshimet e zakonshme të shkaktuara nga përdorimi i tij, ose në gjendjen e parashikuar në kontratë. Gjersa nuk provohet e kundërta prezumohet se sendi është marrë në gjendje të mirë.

 

 

KREU X

 

POROSIA

 

DISPOZITA Të PëRGJITHSHME

 

Neni 913

Porosia është një kontratë me të cilën njëra palë detyrohet të kryejë një ose më shumë veprime juridike për llogari të palës tjetër.

 

Neni 914

Në qoftë se të porositurit i është dhënë kompetenca për të vepruar në emër të porositësit, zbatohen dispozitat mbi përfaqësimin.

 

Neni 915

I porosituri që vepron në emrin e vet fiton të drejta dhe merr përsipër detyrime që rrjedhin nga veprimet e kryera me të tretët, edhe po qe se këta kanë patur dijeni për porosinë.

Të tretët nuk kanë asnjë lidhje me porositësin. Megjithatë porositësi, duke zënë vendin e të porositurit, mund të ushtrojë të drejtat e kredisë që rrjedhin nga zbatimi i porosisë, përveç kur mund të cenojë të drejtat që gëzon i porosituri në bazë të dispozitave të mëposhtme.

 

Neni 916

I porosituri është i detyruar të kryejë punët ose veprimet juridike që i janë ngarkuar sipas udhëzimeve të porositësit. Ai mund të largohet nga këto udhëzime vetëm kur kjo është e domosdoshme për të mbrojtur interesat e porositësit dhe nuk ka mundësi që të merret vesh më parë me të.

 

Neni 917

Porosia përfshin jo vetëm veprimet për të cilat është dhënë, por edhe ato akte që janë të domosdoshme për kryerjen e tyre.

Porosia e përgjithshme nuk përfshin aktet që tejkalojnë administrimin e zakonshëm të punës, po qe se nuk cilësohen shprehimisht.

 

Neni 918

Porositësi mund të rivendikojë sendet e luajtshme të fituara për llogari të vet nga i porosituri që ka vepruar në emrin e vet, pa cenuar të drejtat e fituara nga të tretët për efektet e posedimit me mirëbesim.

Po qe se sendet e fituara nga i porosituri janë pasuri e paluajtshme ose pasuri e luajtshme të regjistruara në regjistrat publike, i porosituri është i detyruar t’ia rikthejë porositësit.

 

Neni 919

Kreditorët e palës së porositur nuk mund të ushtrojnë të drejtat e tyre mbi sendet që gjatë ekzekutimit të porosisë, i porosituri i ka vetësuar me emrin e vet, me kusht që kur është fjala për pasuri të luajtshme ose për kredi, porosia të vërtetohet nga një provë me shkrim që përmban datë të saktë përpara vënies dorë ose, kur është fjala për pasuri të paluajtshme ose për pasuri të luajtshme të regjistruara në regjistrat publike, regjistrimi i aktit të rikthimit ose i kërkesës gjyqësore që synon të përfitojë kthimin e përmendur të përmbajë një datë përpara vehtësimit.

 

Neni 920

Porosia prezumohet se është me shpërblim. Masa e shpërblimit, kur nuk caktohet nga palët, përcaktohet në bazë të tarifave profesionale ose zakonit dhe në mungesë të tyre nga gjykata.

 

Neni 921

I porosituri detyrohet të zbatojë porosinë me besnikëri dhe përkujdesje. Ai duhet t’i bëjë të ditur porositësit rrethanat e krijuara që mund të sjellin revokimin e saj.

I porosituri detyrohet gjithashtu që të zbatojë porosinë personalisht, përveç rastit kur është autorizuar t’ia kalojë një të treti, kur është i detyruar nga rrethanat, ose në mbrojtje të interesave të porositësit.

 

Neni 922

I porosituri duhet të marrë masa për ruajtjen e sendeve që janë dërguar për llogari të porositësit dhe të mbrojë të drejtat e këtij të fundit kundrejt transportuesit, po qe se sendet paraqesin shenja dëmtimi ose kur kanë mbërritur me vonesë.

 

Neni 923

Porositësi, përveç se kur me marrëveshje është parashikuar ndryshe, detyrohet të furnizojë të porositurin me mjetet e nevojshme për kryerjen e porosisë dhe për përmbushjen e detyrimeve që me atë synim i porosituri i ka marrë përsipër në emrin e vet.

 

Neni 924

I porosituri është i detyruar t’i japë porositësit, kur ky i kërkon, të gjitha informatat që kanë lidhje me kryerjen e porosisë, së bashku me dokumentet justifikuese, t’i japë atij llogari posa të ketë kryer porosinë, si dhe t’i kthejë atij çdo gjë që ka marrë për shkak të kryerjes së porosisë.

 

Neni 925

Porositësi duhet të paguajë të porositurin për parapagesat, së bashku me kamatat ligjore qysh nga dita kur janë kryer si dhe t’i paguajë shpërblimin që i takon.

 

Neni 926

Kreditë në para të rrjedhura nga punët e veprimet që ai ka kryer, kanë përparësi ndaj porositësit dhe ndaj kreditorëve të tij.

 

Shuarja e porosisë

Neni 927

Porosia shuhet me vdekjen, pazotësinë për të vepruar ose falimentimin e porositësit ose të të porositurit, përveç marrëveshjes tjetër ose kur rezulton ndryshe nga natyra e rrethanave të krijuara.

Megjithatë, kur shuarja e porosisë mund të cenojë interesat e porositësit, i porosituri, trashëgimtarët ose përfaqësuesit detyrohen të vazhdojnë administrimin deri kur porositësi, trashëgimtarët e tij ose përfaqësuesit e vet, të jenë në gjëndje të merren vetë drejtpërdrejt me çështjen.

 

Heqja dorë nga porosia dhe efektet juridike

Neni 928

I porosituri mund të heqë dorë nga kontrata por, po qe se në marrëveshje është parashikuar e kundërta, ai përgjigjet për dëmet, përveç kur heqja dorë bëhet për një shkak të drejtë.

Porosia e dhënë në interes të të porositurit ose të tretëve nuk shuhet me revokim nga ana e porositësit, përveç kur është vendosur ndryshe në kontratë ose ajo bëhet për një shkak të drejtë, por nuk shuhet për shkak të vdekjes ose për pazotësinë për të vepruar që i ndodh porositësit.

 

Neni 929

Emërimi i një të porosituri të ri për të njëjtën marrëveshje ose kryerja e kësaj nga ana e porositësit sjell heqjen e porosisë, dhe ka efekt qysh nga dita kur i janë njoftuar të porositurit.

 

Neni 930

Heqja dorë nga porosia me shpërblim dhe për një kohë të caktuar ose për një punë të caktuar, detyron porositësin të shpërblejë dëmet, po qe se është bërë përpara mbarimit të afatit apo të kryerjes së punës, përveç kur ekziston një shkak i drejtë.

Kur porosia është me afat të pacaktuar, heqja dorë detyron porositësin për shpërblimin e dëmit, po qe se nuk është bërë një njoftim paraprak në kohën e përshtatshme, përveç rastit kur ka një shkak të drejtë për revokim.

 

Neni 931

I porosituri që heq dorë nga porosia pa ndonjë shkak të drejtë duhet t’i shpërblejë dëmet porositësit. Kur porosia është me afat të pacaktuar, i porosituri që heq dorë pa ndonjë shkak të drejtë detyrohet të shpërblejë dëmin po qe se nuk ka bërë një njoftim paraprak në kohën e përshtatshme.

Në çdo rast, heqja dorë duhet bërë në një mënyrë dhe në një kohë të tillë që porositësi të marrë masa për të vepruar ndryshe, përveç rastit të një vështirësie të madhe nga ana e të porositurit.

 

Neni 932

Në qoftë se porosia është dhënë nga disa persona me një akt të vetëm dhe për një çështje me interes të përbashkët, heqja dorë nuk ka efekt kur nuk është bërë nga të gjithë të porositurit, përveç rastit kur ka një shkak të drejtë për heqjen dorë.

 

Neni 933

Aktet që i porosituri ka kryer përpara se të marrë vesh shuarjen e porosisë janë të vlefshme kundrejt porositësit dhe trashëgimtarëve të tij.

 

Neni 934

Porosia e dhënë disa personave që mendohet të punojnë bashkërisht shuhet edhe po qe se shkaku i shuarjes ka të bëjë vetëm me njërin prej të porositurve, përveç kur në marrëveshje është parashikuar ndryshe.

 

KREU XI

 

KOMISIONI

 

Përmbajtja

Neni 935

Kontrata e komisionit është një porosi që ka për objekt blerjen dhe shitjen e sendeve për llogari të porositësit dhe në emër të komisionerit.

 

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 936

Porositësi është i detyruar t’i paguajë komisionerit të gjitha shpenzimet që ka bërë për kryerjen e porosisë dhe shpërblimin që parashikohet në kontratën e komisionit, si dhe ta shkarkojë nga çdo detyrim që komisioneri ka marrë ndaj të tjerëve për kryerjen e komisionit.

 

Neni 937

Komisioneri prezumohet se është i autorizuar që të lejojë vonesa në pagim, në përputhje me zakonin e vendit ku kryen veprimin, në qoftë se kur porositësi nuk ka vendosur ndryshe.

Në qoftë se i porosituri lejon vonesa në pagim, pavarësisht nga ndalimi i porositësit ose nga zakoni i vendit, porositësi mund të kërkojë nga ai pagimin e menjëhershëm, përveç të drejtës së komisionerit për të përfituar avantazhet e ardhura nga vonesa në pagim.

Komisioneri që ka lejuar vonesën në pagim duhet t’i tregojë porositësit se cila ishte pala e kontraktuar dhe afati i dhënë, përndryshe veprimi quhet se është kryer pa u lejuar vonesë dhe zbatohet paragrafi i mësipërm.

 

Neni 938

Komisioneri nuk përgjigjet për ekzekutimin nga ana e personit të tretë të kontratës së lidhur nga komisioneri me të, për llogari të porositësit, përveç kur në kontratën e komisionit parashikohet ndryshe.

 

Neni 939

Kur komisioneri ka kryer veprimin juridik në kushte më të dobishme nga ato të udhëzimeve që i kishte dhënë porositësi, gjithçka që komisioneri ka fituar në këtë rast kalon në dobi të porositësit.

 

Neni 940

Komisioneri ka të drejtë të largohet nga udhëzimet që i ka dhënë porositësi vetëm kur, për shkak të ndryshimit të rrethanave, një largim i tillë bëhet i nevojshëm për interesat e porositësit, dhe komisioneri nuk mund të merret vesh më parë me porositësin ose, kur, megjithëse e ka pyetur, nuk ka marrë përgjigje në kohën e duhur.

 

Neni 941

Komisioneri është i detyruar të lidhë kontratë sigurimi për sendet e porositësit që ndodhen pranë tij, vetëm po të jetë parashikuar në kontratën e komisionit, ose po të jetë sigurimi i detyrueshëm në bazë të ligjit.

 

Neni 942

Porositësi mund të ndryshojë rradhën e përfundimit të marrëveshjes sa kohë që komisioneri nuk e ka përfunduar. Në këtë rast i takon komisionerit një pjesë e shpërblimit për ndërmjetësim që përcaktohet duke u mbajtur parasysh shpenzimet e kryera dhe puna e bërë

Neni 943

 

Në komisionin për shitjen dhe blerjen e mallrave, titujve, valutave dhe vlerave të tjera që kanë një çmim liste ose një çmim të caktuar nga organet shtetërore, po qe se porositësi nuk ka vendosur ndryshe, komisioneri mund të përfshijë në të njëjtin çmim, të fiksuar në momentin e ekzekutimit të porosisë, sendet që duhet të blejë, ose të blejë për vetë sendet që duhet të shesë, duke ruajtur të drejtën për shpërblimin për ndërmjetësim.

 

Dispozitë referuese

Neni 944

Dispozitat mbi porosinë zbatohen edhe për komisionin gjersa nuk parashikohen ndryshe në këtë kre.

 

KREU XII

 

SPEDICIONI (DëRGESA)

 

Përmbajtja

Neni 945

Kontrata e spedicionit (dërgesës) është një porosi me të cilën spedicioneri merr përsipër detyrimin për të lidhur në emër dhe për llogari të porositësit, një kontratë transporti dhe për të kryer të gjitha veprimet ndihmëse.

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 946

Deri sa spedicioneri nuk ka lidhur kontratën e transportit me transportuesin, dërguesi mund të revokojë urdhërin e dërgesës, duke i paguar spedicionerit shpenzimet e kryera dhe duke i dhënë atij një shpërblim të përshtatshëm për shërbimin e kryer.

 

Neni 947

Në zgjedhjen e rrugës, mjetit dhe mënyrave të transportit të mallit, spedicioneri detyrohet të zbatojë udhëzimet e porositësit dhe, në mungesë të tyre, të veprojë sipas interesit më të mirë të tij.

Shpërblimet, zbritjet nga çmimi dhe përfitimet tarifore të realizuara nga spedicioneri duhet t’i kreditohen porositësit, përveç kur në marrëveshje parashikohet ndryshe.

 

Neni 948

Masa e shpërblimit që i takon spedicionerit për kryerjen e detyrës përcaktohet, kur nuk ka marrëveshje për të, sipas tarifave profesionale ose, kur këto mungojnë, sipas zakoneve të vendit ku kryhet dërgesa.

Parapagesat dhe kompensimet për shërbimet ndihmëse të kryera nga spedicioneri, likuidohen në bazë të dokumenteve justifikuese, veç në qoftë se ripagimi dhe kompensimet janë përcaktuar paraprakisht me një shumë të përgjithshme totale.

 

Neni 949

Spedicioneri, i cili me mjetet e veta ose të tjetërkujt, merr përsipër kryerjen e transportit tërësisht ose pjesërisht, ka të drejtat dhe detyrimet e transportuesit.

 

KREU XIII

 

AGJENCIA

 

DISPOZITA Të PëRGJITHSHME

 

Neni 950

Me kontratën e agjencisë, njëra palë merr përsipër në mënyrë të vazhdueshme dhe me shpërblim, që të lidhë kontratat në një zonë të caktuar, për llogari të palës tjetër.

Secila palë ka të drejtë të marrë nga pala tjetër një kopje të kontratës të nënshkruar prej saj.

 

Neni 951

Pala porositëse nuk mund të pajtojë njëkohësisht më shumë se dy agjentë në të njëjtën zonë dhe për të njëjtën fushë të veprimtarisë, dhe po ashtu, as agjenti nuk mund të marrë përsipër të trajtojë në të njëjtën zonë dhe për të njëjtën fushë, marrëveshjet e disa ndërmarrjeve në konkurrencë midis tyre.

 

Neni 952

Agjenti nuk ka të drejtë të vjelë kreditë e palës porositëse.

Në qoftë se kjo e drejtë i është dhënë, ai nuk mund të bëjë zbritje ose të lejojë vonesa pa patur autorizim të posaçëm.

 

Neni 953

Agjentit mund t’i drejtohen kundërshtimet që kanë të bëjnë me ekzekutimin e kontratës të lidhur nëpërmjet tij dhe reklamimet lidhur me mospërmbushjen e kësaj kontrate.

Agjenti mund të kërkojë marrjen e masave mbrojtëse në interes të palës porositëse dhe të paraqesë reklamimet që janë të nevojshme për mbrojtjen e të drejtave që i takojnë kësaj të fundit.

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 954

Agjenti duhet të përmbushë detyrën e ngarkuar në përputhje me udhëzimet e marra dhe t’i japë palës porositëse informacionet që kanë të bëjnë me kushtet e tregut në zonën që është caktuar, gjendjen pasurore të klientëve të mundshëm dhe çdo informacion tjetër të dobishëm për të vlerësuar leverdinë e marrëveshjeve të veçanta.

Ai gjithashtu duhet të zbatojë detyrimet që i takojnë komisionerit deri sa ato nuk përjashtohen nga natyra e kontratës së agjencisë. Përveç marrëveshjes së kundërt, agjenti nuk mund të depozitojë ose të regjistrojë shenjat dalluese që identifikojnë veprimtarinë e palës porositëse.

 

Neni 955

Agjenti i cili nuk është në gjendje të kryejë detyrën e besuar duhet të njoftojë menjëherë palën porositëse, përndryshe detyrohet të shpërblejë dëmin.

 

Neni 956

Agjenti ka të drejtë të shpërblehet për ndërmjetësim vetëm për marrëveshjet që janë zbatuar rregullisht. Në qoftë se marrëveshja është zbatuar në mënyrë të pjesshme, shpërblimi që i takon agjentit është në përpjesëtim me pjesën e kryer të saj.

Shpërblimi paguhet edhe për marrëveshjet e përfunduara drejtpërdrejt nga pala porositëse, të cilat duhet të ekzekutohen në zonën e rezervuar për agjentin, përveç kur në kontratë është parashikuar ndryshe.

Agjenti ka të drejtë për shpërblim mbi marrëveshjet e përfunduara edhe pas zgjidhjes së kontratës, po qe se përfundimi është sidomos rrjedhim i veprimtarisë së kryer prej tij.

Agjenti nuk ka të drejtë të ripaguhet për shpenzimet e agjencisë.

Pala porositëse duhet të vërë në dispozicion të agjentit dokumentet e nevojshme për pasurinë ose shërbimet e trajtuara dhe t’i japë agjentit informacionet e nevojshme për ekzekutimin e kontratës, sidomos ajo duhet të njoftojë agjentin, brenda një afati të arsyeshëm, sapo të parashikojë se vëllimi i operacioneve tregtare do të jetë mjaft më i ulët nga vëllimi që agjenti do të priste normalisht. Pala porositëse duhet gjithashtu të informojë agjentët brenda një afati të arsyeshëm për pranimin ose refuzimin dhe moskryerjen e një marrëveshjeje që e ka siguruar agjenti. Pala porositëse i dorëzon agjentit një ekstrakt llogarie të shpërblimit që i takon këtij, jo më vonë se ditën e fundit të muajit që vjen pas tremujorit, gjatë të cilit ai është fituar. Ekstrakt llogaria duhet të tregojë elemente thelbësore në bazë të të cilave është kryer llogaria e shpërblimit.

Brenda të njëjtit afati shpërblimet e likuiduara duhet t’i paguhen efektivisht agjentit. Agjenti ka të drejtë që t’i jepen të gjitha informacionet, në veçanti një ekstrakt i librave të llogarive të nevojshme për verifikimin e madhësisë së shpërblimeve të likuiduara.

 

Neni 957

Shpërblimi i takon agjentit edhe për marrëveshjet që nuk janë zbatuar për shkaqe që i përkasin palës porositëse. Në qoftë se pala porositëse dhe pala e tretë merren vesh për të mos zbatuar kontratën pjesërisht ose tërësisht, agjenti ka të drejtë që, për pjesën e pazbatuar, të përfitojë një shpërblim të zvogëluar në masën e caktuar me marrëveshje, sipas zakonit dhe në mungesë të tyre nga gjykata.

Neni 958

Kontrata e agjencisë me afat të caktuar kur vazhdon të zbatohet nga palët edhe pas mbarimit të afatit, shndërrohet në kontratë me afat të pacaktuar. Po qe se kontrata e agjencisë është me afat të pacaktuar, secila nga palët mund të tërhiqet nga kjo kontratë duke njoftuar paraprakisht palën tjetër brenda një afati.

Afati i njoftimit paraprak nuk mundet, sidoqoftë të jetë më i shkurtër se një muaj për vitin e parë të kohëzgjatjes së kontratës, dy muaj për vitin e dytë të filluar, tre muaj për vitin e tretë të filluar, katër muaj për vitin e katërt, pesë muaj për vitin e pestë dhe gjashtë muaj për vitin e gjashtë dhe për të gjithë vitet në vazhdim.

Palët mund të merren vesh për afatin e njoftimit paraprak të kohëzgjatjes më të madhe, por pala porositëse nuk mund të zbatojë një afat më të shkurtër se sa ai i caktuar për agjentin.

Përveç kur me marrëveshje është caktuar ndryshe nga palët, mbarimi i afatit të njoftimit paraprak duhet të përkojë me ditën e fundit të muajit kalendarik.

 

Neni 959

Në mbarim të marrëveshjes së agjencisë, pala porositëse detyrohet t’i paguajë agjentit një shpërblim në masën dhe kur:

– agjenti ka siguruar klientë të rinj për palën porositëse ose i ka zhvilluar dukshëm marrëveshjet me klientët ekzistues dhe pala porositëse ka ende përfitime të konsiderueshme që rrjedhin nga marrëveshjet me këta klientë;

– pagimi i këtij shpërblimi quhet i përshtatshëm, kur janë patur parasysh të gjitha rrethanat e rastit, veçanërisht shpërblimi që agjenti humbet nga marrëveshjet me këta klientë.

Nuk paguhet shpërblim kur:

– pala porositëse e zgjidh kontratën për shkak të një mospërmbushjeje që i atribuohet agjentit, e cila për shkak të përmasave të saj, nuk lejon vazhdimin qoftë edhe të përkohshëm të marrëveshjes;

– agjenti tërhiqet nga kontrata përveç rastit kur tërheqja justifikohet nga rrethanat që mund t’i përkasin agjentit, siç janë mosha, paaftësia e përkohëshme ose sëmundjet, për të cilat atij nuk mund t’i kërkohet, në mënyrë të arsyeshme, vazhdimi i veprimtarisë;

– lidhur me një marrëveshje që ka me palën porositëse, agjenti i lëshon një pale të tretë të drejtat dhe detyrimet që ai ka nga kontrata e agjencisë.

Madhësia e shpërblimit nuk mund të tejkalojë një shifër të barabartë me shpërblimin vjetor të llogaritur mbi bazën e mesatares vjetore të shpërblimeve të përfituara nga agjenti në pesë vjetët e fundit dhe po qe se kontrata përfshin një afat më të shkurtër se pesë vjet, mbi mesataren e periudhës në fjalë.

Dhënia e shpërblimit nuk privon agjentin nga e drejta për shpërblimin e mundshëm të dëmeve.

Agjenti e humb të drejtën e shpërblimit të parashikuar në këtë nen po qe se brenda një viti nga ndërprerja e marrëdhënies nuk i njofton palës porositëse kërkesat e tij.

 

Neni 960

Marrëveshja që kufizon konkurrencën nga ana e agjentit pas zgjidhjes së kontratës duhet të bëhet me shkrim. Kjo duhet të trajtojë të njëjtën zonë klientele dhe sende, pasuri ose shërbime për të cilat ishte lidhur kontrata e agjencisë dhe kohëzgjatja e saj nuk mund të tejkalojnë dy vitet e mëpasme nga zgjidhja e kontratës.

 

Dispozitë referuese

Neni 961

Dispozitat e këtij kreu zbatohen edhe kur pala porositëse i jep agjentit të drejtën e përfaqësimit për lidhjen e kontratave.

 

 

KREU XIV

 

KALIMI I PASURISë KREDITORëVE

 

DISPOZITA Të PëRGJITHSHME

 

Neni 962

Kalimi i pasurisë është kontrata me të cilën debitori ngarkon kreditorët e vet ose disa prej tyre për të likuiduar të gjitha ose disa veprimtari të tij për t’i shpërndarë midis tyre fitimet e nxjerra në përmbushje të kredive të tyre.

 

Neni 963

Kalimi i pasurisë duhet bërë me shkrim, ndryshe është i pavlefshëm.

Në qoftë se midis pasurive të ceduara ka edhe kredi, atëherë zbatohen dispozitat e neneve 502 e 503 të këtij Kodi.

 

Neni 964

Administrimi i pasurisë së kaluar u takon kreditorëve përkatës. Ata mund të ngrejnë padi për të gjitha çështjet pasurore që lidhen me atë pasuri, përfshirë edhe paditë për mbrojtjen e posedimit.

 

Neni 965

Debitori nuk mund të disponojë sendet e kaluara kreditorëve.

Kreditorët, kreditë e të cilëve ekzistonin përpara kalimit të pasurisë dhe që nuk kanë ndërhyrë, mund të kërkojnë ekzekutimin mbi gjithë këtë pasuri.

Kreditorëve, që u ka kaluar pasuria, në rast se kalimi ka për objekt vetëm disa veprimtari të debitorit, nuk mund të kërkojnë ekzekutimin për veprimtari të tjera, para shlyerjes së atyre që janë lidhur me kalimin e pasurisë.

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 966

Kreditorët që kanë lidhur kontratën ose kanë aderuar në të, duhet të parapaguajnë shpenzimet e nevojshme për likuidimin dhe kanë të drejtë të marrin shumën nga të ardhurat prej likuidimit.

 

Neni 967

Kreditorët duhet t’i ndajnë midis tyre shumat e nxjerra në përpjesëtim me kreditë përkatëse, përveç rasteve të preferimeve. Mbetja i takon debitorit.

 

Neni 968

Debitori ka të drejtë të kontrollojë administrimin dhe të marrë një raportim mbi gjendjen financiare në fund të likuidimit, ose në fund të çdo viti po qe se administrimi zgjat më shumë se një vit.

Po qe se është emëruar një likuidues, ai duhet t’ia japë raportimin edhe debitorit.

 

Neni 969

Debitori shkarkohet ndaj kreditorëve vetëm nga dita kur ata marrin pjesën që u takon nga të ardhurat prej likuidimit dhe vetëm në kufijtë e shumës që kanë marrë, përveç kur ka marrëveshje të kundërt.

 

Neni 970

Debitori mund të tërhiqet nga kontrata duke ofruar t’u paguajë detyrimet dhe interesat atyre me të cilët ka kontraktuar ose që janë bashkuar në këtë kontratë. Tërheqja ka efekt nga dita e pagimit.

Debitori detyrohet të paguajë shpenzimet e gjërimit.

 

Neni 971

Kontrata mund të zgjidhet po qe se debitori, pasi ka deklaruar se e kalon të gjithë pasurinë e vet, ka fshehur një pjesë të konsiderueshme të saj, ose po që se ka fshehur humbjet apo ka paraqitur humbje që nuk ekzistonin.

 

Neni 972

Kontrata mund të zgjidhet për shkak mospërmbushjeje sipas rregullave të përgjithshme.

 

KREU XV

 

NDëRMJETëSIMI

 

Përmbajtja

Neni 973

Ndërmjetës është ai që vë në lidhje dy ose më shumë palë për përfundimin e një marrëveshjeje, pa qenë i lidhur me asnjërin prej tyre në marrëdhënie bashkëpunimi, varësie ose përfaqësimi.

 

Shpërblimi

Neni 974

Kur nuk ka marrëveshje, ose kur tarifat profesionale, ose zakonet nuk japin ndonjë përcaktim, madhësia e shpërblimit dhe përpjesëtimi në të cilin ky rëndon mbi secilën nga palët, caktohet nga gjykata.

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 975

E drejta e ndërmjetësit për shpërblim lind kur kontrata e ndërmjetësimit i sjell efektet e veta dhe pavarësisht nga ndodhitë e mëvonshme të saj.

Paragrafi i mësipërm nuk zbatohet kur kontrata e ndërmjetësimit mund të shpallet e pavlefshme, nga që ndërmjetësi kishte dijeni për arësyen e pavlefshmërisë.

 

Neni 976

Ndërmjetësi ka të drejtë të paguhet për shpenzimet prej personit për të cilin janë kryer shpenzimet edhe kur marrëveshja nuk është përfunduar, përveç kur është zgjidhur ndryshe me marrëveshje ose nga zakonet.

 

Neni 977

Në qoftë se marrëveshja është përfunduar me ndërhyrjen e disa ndërmjetësve, secili prej tyre ka të drejtë për një kuotë shpërblimi.

 

Neni 978

Ndërmjetësi duhet t’u njoftojë palëve rrethanat për të cilat ai ka dijeni e që kanë të bëjnë me vleresimin dhe me sigurinë e marrëveshjes, të cilat mund të ndikojnë në përfundimin e saj.

Ndërmjetësi përgjigjet për vërtetësinë e nënshkrimit në dokumentet dhe për xhirimet e fundit të titujve të transmetuara nëpërmjet tij.

 

Neni 979

Detyrat e ndërmjetësuesit profesionist në marrëveshje për mallra ose për tituj janë:

1. të ruajë kampionet e mallrave të shitura me anë kampionesh, derisa të ekzistojë mundësia e mosmarrëveshjeve për identitetin e mallit;

2. t’i japë blerësit një listë të nënshkruar të titujve për të cilët është biseduar duke treguar serinë dhe numrin;

3. të shënojë në librin përkatës të dhënat kryesore të kontratës që lidhet me ndërhyrjen e tij dhe t’u japë palëve kopjen e çdo shënimi të tillë të nënshkruar prej tij.

 

Neni 980

Ndërmjetësi mund të ngarkohet nga njëra prej palëve për ta përfaqësuar në veprimet lidhur me zbatimin e kontratës së lidhur me ndërhyrjen e tij.

 

Neni 981

Ndërmjetësi, që nuk i tregon njërit kontraktues emrin e kontraktuesit tjetër, përgjigjet për zbatimin e kontratës dhe, kur e ka zbatuar atë, merr të drejtat ndaj kontraktuesit të patreguar.

Në qoftë se, pas lidhjes së kontratës, kontraktuesi i patreguar shfaqet para palës tjetër ose tregohet nga ndërmjetësi, secili nga kontraktuesit mund të ngrejë padi drejtpërdrejt kundër tjetrit, por pa cenuar përgjegjësinë e ndërmjetësit.

 

KREU XVI

 

DEPOZITA

 

DISPOZITA Të PëRGJITHSHME

 

Neni 982

Depozita është kontrata me të cilën njëra palë merr nga tjetra një send të luajtshëm me detyrimin për ta ruajtur dhe për ta kthyer në natyrë.

 

Neni 983

Kontrata e depozitës quhet e lidhur nga çasti që është dorëzuar sendi për ruajtje.

 

Neni 984

Depozita prezumohet se është me shpërblim, përveç kur nga cilësia profesionale e depozitarit ose nga rrethanat e tjera kuptohet një vullnet i ndryshëm i palëve.

 

Të drejta e detyrime të palëve

Neni 985

Depozitari duhet të ruajë sendin me kujdes. Ai nuk mund ta përdorë atë vetë dhe as t’ua japë në depozitë të tjerëve, pa pëlqimin e depozituesit. Në qoftë se sendin e përdor pa pëlqimin e depozituesit, depozitari është përgjegjës për humbjen ose dëmtimin e tij deri në shkakun fator.

Po ta kërkojnë rrethanat e ngutshme, depozitari mund të ushtrojë ruajtjen në një mënyrë të ndryshme nga marrëveshja, duke njoftuar depozituesin menjëherë sapo të jetë krijuar mundësia.

 

Neni 986

Depozitari është i detyruar të kthejë sendin e lënë depozitë në çdo kohë që e kërkon depozituesi edhe sikur të jetë caktuar një afat për kthimin e tij, përveç kur afati është caktuar në interes të depozitarit.

Kthimi i sendit të lënë depozitë bëhet në vendin ku sendi duhej të ruhej, përveç përmbushjes së palëve kthimi bëhet me shpenzimet e depozituesit.

 

Neni 987

Në qoftë se depozita është pa shpërblim, gjykata mund të ulë masën e shpërblimit të dëmit.

 

Neni 988

Depozituesi është i detyruar t’i paguajë depozitarit shpenzimet e bëra për ruajtjen e sendit, në qoftë se nuk janë përfshirë në shpërblim.

 

Neni 989

Kur nuk është caktuar një afat për kthimin e sendit të lënë depozitë, depozitari ka të drejtë të kërkojë në çdo kohë që të shkarkohet nga detyrimi i tij për ruajtjen e sendit, duke lajmëruar depozituesin që të marrë prapë sendin brenda një afati të mjaftueshëm që i cakton vetë.

 

Neni 990

Depozituesi është i detyruar të shpërblejë dëmin që i është shkaktuar depozitarit nga të metat e fshehta të sendit, në qoftë se, duke i ditur këto, nuk ia ka njoftuar depozitarit.

 

Neni 991

Kur depozituesit e një sendi janë më shumë se një dhe ata nuk merren vesh lidhur me kthimin e tij, vendos gjykata.

Kështu veprohet edhe kur një depozitues i vetëm ka lënë disa trashëgimtarë, po qe se sendi nuk është i ndashëm.

Kur depozitëmarrësit janë më shumë se një, depozituesi ka të drejtë të kërkojë kthimin nga personi që mban sendin, i cili duhet të njoftojë menjëherë të tjerët.

 

Neni 992

Në qoftë se sendi është depozituar edhe në interes të një të treti dhe ky i fundit u ka njoftuar depozituesit dhe depozitëmarrësit pranimin e tij, depozitëmarrësi nuk mund të shkarkohet duke ia kthyer sendin depozituesit, pa miratimin e të tretit.

 

Neni 993

Depozitëmarrësi është i detyruar të kthejë frytet e sendit të cilat ai i ka vjelë.

 

Neni 994

Trashëgimtari i depozitëmarrësit që ka tjetërsuar sendin në mirëbesim, duke mos ditur se mbahej në depozitë, detyrohet vetëm të kthejë shpërblimin e marrë.

Në qoftë se ky nuk është paguar ende, depozituesi merr të drejtat e tjetërsuesit.

 

Neni 995

Depozitëmarrësi duhet t’i kthejë sendin depozituesit ose personit të caktuar për ta marrë, pa qenë nevoja që depozituesi të provojë se është pronar.

Në qoftë se depozitëmarrësi paditet nga një person që rivendikon pronësinë e sendit ose pretendon se ka të drejta mbi të, depozitëmarrësi duhet të denoncojë mosmarrëveshjen tek depozituesi dhe të kërkojë të përjashtohet nga gjykimi duke treguar vetë personin, përndryshe duhet të shpërblejë dëmet. Në këtë rast ai mund të shkarkohet nga detyrimi për të kthyer sendin, duke e depozituar atë sipas mënyrave të caktuara nga gjykata, me shpenzimet e depozituesit.

 

Neni 996

Në qoftë se ruajtja e sendit i hiqet depozitarit si rrjedhim i një fakti për të cilin ai nuk është fajtor, ai shkarkohet nga detyrimi për të kthyer sendin, por duhet t’i njoftojë menjëherë depozitarit faktin për të cilin ka humbur mbajtjen e sendit, përndryshe ngarkohet me shpërblimin e dëmit.

Depozituesi ka të drejtë të marrë atë që, si pasojë e vetë faktit, depozitari ka siguruar dhe merr të drejtat që i takojnë këtij të fundit.

 

Neni 997

Kreditë që rrjedhin nga depozita në dobi të depozitarit kanë privilegj mbi sendin e dhënë në depozitë. Depozitari mund të mbajë sendin që është në privilegj derisa të shpërblehet për kredinë e tij dhe mundet edhe ta shesë sipas dispozitave për pengun.

 

Neni 998

Kur sendi i lënë depozitë nuk është tërhequr në afatin e caktuar në kontratë ose pas lajmërimit që i ka bërë depozitari, ky nuk përgjigjet për humbjen ose dëmtimin e sendit që ngjan pas kalimit të afatit, përveç kur humbja ose dëmtimi është shkaktuar me dashje ose nga pakujdesia e rëndë e tij.

Në rastet e sipërme, depozitari ka të drejtë të kërkojë nga gjykata që të lejojë shitjen e sendit të lënë në depozitë sipas rregullave të ekzekutimit të detyrueshëm.

Shumat e nxjerra nga shitja e sendit, pasi të zbriten shumat që ka për të marrë depozitari, i jepen depozituesit ose depozitohen në bankë në emër të tij.

 

Dispozitë referuese

Neni 999

Në qoftë se depozita ka për objekt një sasi të hollash ose sendesh të tjera të barasndërrueshme, dhe depozitari ka të drejtën t’i përdorë, ky fiton pronësinë dhe detyrohet të kthejë po të njëjtën sasi nga i njëjti lloj dhe me të njëjtën cilësi.

Në raste të tilla zbatohen dispozitat lidhur me huanë, kur nuk vijnë në kundërshtim me dispozitat që rregullojnë depozitën.

 

A. Depozita në magazinat e përgjithshme

 

Neni 1000

Magazinat (depot) e përgjithshme që veprojnë si depozitare janë përgjegjëse për ruajtjen e sendeve të depozituara, përveç kur provohet se dëmi ka ardhur nga rasti fator, nga natyra e sendeve ose nga defekte të sendeve ose të ambalazhit.

Depozitari duhet në çdo rast të ushtrojë veprimtaritë e nevojshme për të kufizuar dëmin.

 

Neni 1001

Magazinat depozitare duhet të ruajnë sendet e depozituara veçmas njëra nga tjetra, gjithashtu duhet t’i pajisin me shenja dalluese që të tregojnë përkatësinë e sendit ndaj depozituesit.

Përveç pëlqimit të shprehur të depozituesit, ata nuk mund të përziejnë midis tyre sende të barasndërrueshme të të njëjtit lloj e cilësi.

Depozituesi ka të drejtë të inspektojë sendet e depozituara dhe të tërheqë kampionet e përdorimit.

 

Neni 1002

Kur depot e përgjithshme kanë lëshuar një titull përfaqësimi të sendeve të depozituara, depozitari duhet t’ia kthejë sendet vetëm kreditorit që është legjitimuar nga titulli.

 

Neni 1003

Depot e përgjithshme pasi njoftojnë depozituesin, mund të fillojnë shitjen me çmim më të lartë të sendeve kur, në mbarim të kontratës sendet nuk janë tërhequr, ose depozita nuk është përtërirë, dhe në çdo rast, kur sendet rrezikohen të humbasin ose përbëjnë një rrezik të madh për sigurinë e vendeve ku janë depozituar.

Të ardhurat nga shitja, pasi zbritet kostoja dhe shpenzimet e mbetura të depozitës, duhet t’i dorëzohen depozituesit pa vonesë.

 

B. Depozita në hotel

 

Neni 1004

Hotelierët janë përgjegjës për dëmtimin, shkatërrimin ose humbjen e sendeve që klientët kanë sjellë në hotel.

Konsiderohen të sjella në hotel:

1. sendet që ndodhen gjatë kohës në të cilën klienti strehohet aty;

2. sendet të cilat hotelieri, një anëtar i familjes së tij ose një ndihmës i tij marrin përsipër të ruajnë, jashtë hotelit, gjatë periudhës së kohës në të cilën klienti ndodhet i strehuar;

3. sendet të cilat hotelieri, një anëtar i familjes së tij ose një ndihmës i tij marrin përsipër të ruajnë qoftë në hotel, qoftë jashtë tij, për një kohë të arsyeshme, para ose pasi klienti të ketë bujtur.

Përgjegjësia që përmend ky nen kufizohet në vleftën e asaj që është vjedhur, dëmtuar ose humbur deri në ekuivalentin e njëqindfshit të çmimit të qirasë së banimit për një ditë.

 

Neni 1005

Përgjegjësia e hotelierit është e pakufizuar:

1. kur sendet janë dorëzuar për ruajtje;

2. kur ka refuzuar të marrë në ruajtje sende të cilat kishte detyrë t’i pranonte. Hotelieri ka për detyrë të pranojë letrat me vlerë, paratë dhe sendet me vlerë; ai mund të mos pranojë t’i marrë kur bëhet fjalë për objekte të rrezikshme ose që, duke marrë parasysh rëndësinë dhe kushtet e administrimit të hotelit, kanë vlerë të rëndësishme ose përmasa shumë të mëdha.

Hotelieri mund të kërkojë që sendi i dorëzuar të jetë i vendosur në një mbështjellje të mbyllur ose të vulosur.

 

Neni l006

Hotelieri nuk është përgjegjës kur vjedhja, dëmtimi ose humbja vijnë:

1. nga klienti, nga personat që e shoqërojnë, që janë në shërbim të tij, ose që e vizitojnë;

2. nga forca madhore;

3. nga natyra e sendeve.

 

Neni 1007

Hotelieri është përgjegjës, pa mundur të invokojë kufijtë e parashikuar në paragrafin e fundit të nenit 1004, kur vjedhja, dëmtimi ose humbja e sendeve të sjella nga klienti në hotel janë shkaktuar për faj të tij, të anëtarëve të familjes së tij ose të ndihmësave të tij.

 

Neni 1008

Përveç rastit të parashikuar në nenin 985, klienti nuk mund të përdorë dispozitat e mësipërme po qe se, pasi të ketë konstatuar vjedhjen, dëmtimin ose humbjen, denoncon faktin tek hotelieri me një vonesë të pajustifikueshme.

 

Neni 1009

Janë të pavlefshme marrëveshjet ose deklaratat që synojnë të përjashtojnë ose të kufizojnë paraprakisht përgjegjësinë e hotelierit.

 

Neni 1010

Dispozitat e mësipërme nuk zbatohen për automjetet, për sendet e lëna në to dhe as për kafshët e gjalla.

 

Neni 1011

Për vlerësimin e përgjegjësisë, ose për të caktuar kufirin e shpërblimit, dispozitat për depozitat në hotel zbatohen edhe ndaj sipërmarrësve të klinikave shëndetësore publike dhe private, institucioneve për shfaqje publike, shtëpive të pushimit, hotel- pensioneve, restoranteve dhe për të gjitha rastet në të cilat, nga vetë veprimtaria e posaçme e zhvilluar nga sipërmarrësi, klienti nuk mund të kujdeset personalisht për ruajtjen e sendeve.

 

Neni 1012

Kreditë e hotelierit, për shpërblimet e kryera ndaj personave bujtës, kanë privilegj mbi sendet e sjella prej tyre në hotel e nëvartësitë e tij dhe që vazhdojnë të ndodhen aty.

Privilegji ka efekt edhe në dëm të të tretëve, që kanë të drejta mbi vetë këto sende, me kusht që hotelieri të jetë në dijeni për këto të drejta në kohën kur sendet janë sjellë në hotel.