Konventa Nr. 138 e ILO-s në lidhje me Moshën minimale për Pranimin në Punë

Konferenca e Përgjithshme e Organizatës Ndërkombëtare të Punës – ILO

E vendosur në Gjeneve nga struktura udhëheqëse e Organizatës Ndërkombëtare të Punës të mbledhur në sesionin e tyre më 6 qershor 1973 dhe e vendosur me rastin e miratimit të propozimeve të caktuara në lidhje me moshën minimale për punësim e cila është pika e katërt në axhendën e sesionit:

duke përmendur termat si: Mosha minimale për industrinë – konventa e vitit 1919, mosha minimale – konventa e vitit 1920, Mosha minimale për agrikulturë – konventa 1921, Mosha mininale – konventa 1921, Mosha minimale.për punësimiin jo industrial – konventa 1932, dhe të gjitha këto të përmirësuara në vitet 1936, 1937, 1959, 1965, dhe

duke konsideruar se ka ardhur koha për të vendosur një instrument të përgjithshëm në lidhje me subjektet të cilat gradualisht do të zëvendësonin parashikimet ekzistuese në lidhje me sektorët ekonomikë me qëllim eliminimin e abuzimit të fëmijës, kanë vendosur që këto propozime të marrin formën e konventës ndërkombëtare, miraton në 26 qershor 1973 konventën pasuese, e cila mund të citohet si konventa mbi moshën minimale.

Neni 1

Çdo anëtar për të cilën kjo konventë është në fuqi detyrohet që të ndjekë një program kombëtar i formuar të sigurojë ndalimin efektiv të abuzimit të fëmijës dhe të rrisë moshën minimale për pranim në punë apo në një nivel të përshtatshëm me zhvillimin e plotë mental dhe fizik të të riut.

Neni 2

1. Çdo shtet anëtar që ratifikon këtë konvente do të depozitojë një deklaratë në kohën e ratifikimin, mbi moshën minimale për pranim në punë apo të punojë brenda territorit. Për pikat e nenit 4 – 8 të konventës për moshën minimale nuk do të lejohet punësimi në çfarëdo institucioni.

2. Çdo shtet anëtar i cili ka ratifikuar këtë konventë mund të informojë drejtorin e përgjithshëm të zyrës ndërkombëtare të punës me anë të deklaratave të mëtejme në të cilat përmendet mosha minimale për punësim.

3. Mosha minimale e përmendur në paragrafin 1 të këtij neni, nuk do të jetë më e ulët se ajo e mbarimit të arsimimit të detyruar dhe në asnjë rast nuk duhet të jetë nën moshën 15 vjeç.

4. Në lidhje me parimet e paragrafit 3 të këtij neni, shteti anëtar, ekonomia e të cilit është e dobët nga ana e zhvillimit mundet pas konsultimit me organizatat e punëdhënësve dhe punëtorëve, atje ku ekzistojnë, do të vendosin një moshë minimale prej 14 vjeç.

5. Çdo anëtar i cili ka përcaktuar moshën 14 vjeç në lidhje me parashikimet e paragrafit të mësipërm do të përfshijë në raportet e tij në lidhje me zbatimin e konventës të përmendur në nenin 22 të Aktit Themelor të Organizatës Ndërkombëtare të Punës një vendim.

– mbi arsyet për këtë përcaktim;

– vullnetin e të drejtën së shprehur për tu ndihmuar në lidhje me parimet e parashikuara.

Neni 3

1. Mosha minimale për pranim në çfarëdo pune, e cila nga natyra e vet apo kushtet në të cilat kryhet e dëmton shëndetin apo moralin e të rinjve nuk do të jetë më e ulët se 18 vjeç.

2. Tipet e punësimit për të cilat referon paragrafi 1 i këtij neni të përcaktohen sipas ligjit apo rregullave të organeve kompetente, pas konsultimit me organizatat e punëdhënësve dhe punëmarrësve.

3. Në mbështetje të parashikimit të paragrafit 1 të këtij neni, ligjet apo organet kompetente munden pas konsultimit të autorizojnë punësimin që nga mosha 16 me kusht që mirëqenia e të riut të mbrohet dhe në rastet kur të rinjtë disponojnë informacionet e duhura dhe përgatitjet profesionale në degët përkatëse.

Neni 4

1. Kur duhet organet kompetente pas konsultimit mund të përjashtojnë nga aplikimi kategoritë e punësimit në pajtim me të gjitha problemet specifike dhe substanciale që mund të lindin.

2. Çdo shtet anëtar që ratifikon konventën do të përmendë në raportet e tij të para në zbatimin e konventës sipas nenit 22 të Aktit Themelor të Organizatës Ndërkombëtare të Punës çdo kategor,i e cila mund të mos jetë përfshirë në paragrafin 1 duke dhënë arsyet dhe do të përmendë në raportet e tij raportet e ligjit dhe praktikës në përputhje me kategoritë e përjashtuara.

3. Punësimi apo puna e mbuluar nga neni 3 i kësaj konvente nuk do të përjashtohet nga aplikimi i kësaj konvente në lidhje me këtë nen

Neni 5

1. Shteti anëtar, ekonomia dhe kushtet administrative të të cilit nuk janë të zhvilluara sa duhet pas konsultimit me organet përkatëse fillimisht mund të kufizojë aplikimin e konventës

2.Çdo shtet anëtar që zbaton paragrafin 1 do të përcaktojë me anë të deklaratës në lidhje me ratifikimin e tij, degët e aktiviteteve ekonomike apo tipet e veprimeve të marra me të cilat do të zbatojë parashikimet e konventës.

3. Parimet e konventës do të jenë të zbatueshme si minimale për rastet e pranimit në miniera, fabrika, elektrifikim, ndërtim, gaz dhe ujë, shërbimet shëndetësore,transport, depo, komunikacion, plantazhe dhe veprimtaritë e tjera agrikulturore duke përjashtuar punët në pronat familjare për qëllime konsumi personal.

4. Çdo Shtet anëtar i cili ka kufizuar zbatimin e konventës sipas këtij neni duhet që:

a. të tregojë në raportet e tij sipas nenit 22 të Aktit Themelor të Organizatës Ndërkombëtare të Punës, pozitat e tij të përgjithshme sipas punësimit të të rinjve apo fëmijëve në degët e aktiviteteve, të cilat janë të përjashtuara nga zbatimi i konventës dhe çdo zhvillim të bërë në drejtim të zbatimit të mëtejshëm të parimeve të konventës;

b. mundet që në çdo kohë të zgjerojë fushën e aplikimit me anë të deklarimeve ndaj drejtorit të përgjithshëm të zyrës ndërkombëtare të punës.

Neni 6

Kjo konventë nuk do të aplikohet ndaj punës së bërë nga fëmijët apo të rinjtë në shkollë, edukimet profesionale apo teknike, apo institucione të tjera përgatitëse, apo punës së bërë nga fëmijët nën 14 vjeç kur ajo bëhet në akordim me kushtet e përshkruara nga organet kompetente pas konsultimit me organet përkatëse dhe kur kjo punë është pjesë:

a. kurs i edukimit apo përgatijtjes për të cilën shkolla apo institucionit përkatës është parimisht përgjegjës;

b. e programit të ushtrimit i cili është tërësisht apo pjesërisht i aprovuar nga organet kompetente, apo

c. programi i orientimit i përgatitur për të lehtësuar zgjidhjen e drejtimit.

Neni 7

1. Ligjet kombëtare apo rregullat mund të lejojnë punësimin e personave 13 dhe 15 vjeç në punët e lehta si:

a. të cilat nuk janë të dëmshme për shëndetin apo zhvillimin e tyre;

b. jo aq sa pengojnë vijimin e shkollimit, pjesëmarrjen në orientimin e tyre profesional apo programet e ndryshme të miratuara nga organet kompetente apo kapaciteti i tyre për të përfituar nga udhëzimet.

2. Ligjet kombëtare duhet gjithashtu të lejojnë punësimin e personave që janë nën moshën15 vjeç, por të cilët ende nuk kanë përfunduar shkollimin e tyre të detyrueshëm, i cili përmbush kërkesat e përmendura në nënparagrafin a) dhe b) të paragrafit 1 të këtij neni.

3. Organet kompetente do të përcaktojnë aktivitetet në të cilat punësimi mund të lejohet nën paragrafi 1 dhe 2 të nenit dhe do të përshkruajë numrin e orëve si dhe kushtet, në të cilat punësimi mund të kryhet.

4. Në mospajtim me parashikimet e paragrafit 1 dhe 2 të këtij neni, Shteti anëtar i cili mbështetet në parashikimet e paragrafit 4 të nenit 2 mundet që përderisa të vazhdojë të zevendësojë moshat 12 dhe 14 për moshat 13 dhe 15 të paragrafit 1 dhe moshën 14 për atë 15 në paragraf 2 të këtij neni.

Neni 8

1. Pas konsultimit me organet përkatëse, organet kompetente mundet, me lejimet në raste individuale, të lejojnë përjashtimet nga ndalimi i punësimit të përcatuar në Nenin 2 të kësaj konvente, për qëllime si pjesëmarrja nëe çfaqje artistike.

2. Lejon dhe pranon se do të shkurtojë orët gjatë të cilave dhe të përshkruajë kushtet në të cilat punësimi është lejuar.

Neni 9

1. Të gjitha masat e nevojshme, duke përfshirë parimet dhe dënimet përkatëse do të merren nga organet kompetente për të siguruar zbatimin e parimeve të konventës.

2. Ligjet kombëtare, rregullat apo organet kompetente do të përcaktojnë personat përgjegjës për shtrirjen me provisionet duke i kontribuar konventës.

3. Ligjet kombëtare, rregullat apo organet kopetente do të përshkruajnë regjistrat apo dokumuntat të cilat do të mbahen dhe disponohen nga punëdhënësi, rregjistra të tillë do të përmbajnë emrat dhe moshat, datëlindjet e personave të cilët ai i ka punësuar dhe të cilët janë nën moshën 18 vjeç.

Neni 10

1. Kjo konvente do të revizojë mbi terma të caktuar në nënititull.

2. Hyrja në fuqi e konventës nuk do të ndryshojë moshën minimale ndaj ratifikimeve të mëtejshme.

3. Mosha minimale për ekonominë industriale e vitit 1919, 1920,dhe për agrikulturë e vitit 1921, dhe do të ndalojë ratifikimin e mëtejshëm, atëhere kur shtetet palët e deklarojnë këtë gjatë ratifikimit apo gjatë depozitimit të deklaratës pranë Drejtorit të Përgjithshëm të Zyrës Ndërkombëtare të Punës.

4. Kur detyrimet ndaj konventës janë pranuar:

a. nga shteti anëtar i cili është pjesë e konventës së rishqyrtuar të moshës minimale industriale dhe moshës minimale jo më pak se 15 vjec të parashikuar sipas nenit 5, do të mund të denoncojë në mënyrë të menjëhershme konventën;

b. në përputhje me punësimin jo industrial, punësimi si i përshkruar në moshën minimale për punësim jo industrial, e vitit 1932 nga shteti anëtar që është pjesë e konventës, do të mund të denoncojë në mënyrë të menjëhershme konventën;

c. në pajtim me punësimin jo industrial si të përshkruar në konventën e rishqyrtuar për moshën minimale të punësimit joindustrial – dhe moshës minimale jo me pak se 15 të përmendur në nenin 2, do të mund të denoncojë në mënyrë të menjëhershme konventën;

d. në përputhje me punësimin bregdetar, nga shteti anëtar që është pjesë e konventës për moshën minimale, të rishqyrtuar në vitin 1936 dhe me moshën minimale jo më pak se 15 të përmendur në nenin. 2, dhe shteti anëtar zbaton nenin 3, që vlen për punësimin bregdetar, kjo do të mund të denoncojë në mënyrë të menjëhershme;

e. në pajtim me punësimin në peshkim bregdetar nga anëtari që është pjesë e konventës për moshën minimale, të vitit 1959 dhe në një moshë minimamel jo më pak se 15 të përmendur në nenin 2 apo shteti anëtar përcakton se neni 3 vlen për punësimin bregdetar, kjo do të përfshijë denoncimin në mënyrë të menjëhershme konventën

f. nga anëtari që është pjesë e konventës për moshën minimale për punën nëntokësore, të vitit 1965 dhe moshën minimale jo më pak se 15 të përcaktuar sipas konventës e referuar nga neni 2 apo shtet anëtar përcakton se një moshë e tillë përkon me punën nëntokësore në përputhje me nenin 3, kjo do të përfshijë denoncimin në mënyrë të menjëhershme konventën, nëse dhe atëherë kur kjo konventë hyn në fuqi.

5. Pranimi i detyrimeve ndaj konventës do të:

a. përfshijë denoncimin e konventës për moshën minimale industriale të vitit 1919 në mbështetje me nenin 12

b. në mbështetje me agrikulturën do të përfshijë denoncimin e konventës për moshën minimale të vitit 1921, në përputhje me nenin 9

c. në përputhje me punësimin në bregdet do të përfshijë denocimin e konventës për moshë minimale të vitit 1920, në përputhje me nenin 10 si dhe të konventës për moshën minimale, të vitit 1921, në përputhje me nenin12, nëse dhe atëhere kur kjo konventë hyn në fuqi.